Nowotwór to nieprawidłowa tkanka powstająca z jednej „chorej” komórki organizmu. Rośnie ona w wyniku niekontrolowanych podziałów komórek, połączonych z jednoczesnym zaburzeniem różnicowania się powstających komórek.

Organizm traci kontrolę nad procesem namnażania się komórek w wyniku mutacji różnych genów, które kodują białka pełniące istotną rolę w cyklu komórkowym. Geny takie nazywamy protoonkogenami i  antyonkogenami.

Część nowotworów rozwijających się u człowieka jest dziedziczna – stanowią one około 5—10% wszystkich chorób nowotworowych. Nowotwory rozwijają się tylko w takich tkankach, których komórki cechują się zdolnością do rozmnażania. Nie powstają zatem z dojrzałych neuronów (komórki nerwowe) i kardiomiocytów (komórki mięśnia sercowego), ponieważ wymienione komórki utraciły już zdolność do namnażania się.

PRZYCZYNY POWSTAWANIA RAKA

Zewnętrzna błona każdej komórki zawiera sensory mówiące jej, kiedy ma rosnąć lub się mnożyć. Kiedy te sensory zostaną zniszczone przez jakąś niepożądane substancję chemiczną, powstaje  komórka nowotworowa. Każda komórka zawiera również instrukcje kierujące jej zachowaniem, są one zawarte w genach wpisanych do DNA (materiale kodu genetycznego). Jeśli DNA zostanie zniszczone na skutek działania szkodliwej substancji chemicznej, komórka może zacząć zachowywać się niewłaściwie. Niektórzy z nas posiadają także uśpione geny, które – obudzone przez jakiś konkretny bodziec mogą stanowić przyczynę powstania raka. Te nowotworowe geny nazywa się onkogenami i mogą one być aktywowane przez pewną liczbę i dłuższą ekspozycję na niepożądane substancje chemiczne – czynniki rakotwórcze. Sprawny system odpornościowy człowieka produkuje wielką liczbę komórek „naturalnych zabójców”, które są zdolne do zniszczenia większości komórek nowotworowych. Czasem jednak zdolność systemu immunologicznego do obrony jest zaburzona. Dzieje się tak na przykład w przypadku spożywania dużych ilości alkoholu – hamowana jest wówczas zdolność organizmu do produkcji „naturalnych strażników”. Kombinacja otyłości z paleniem papierosów i piciem alkoholu jest szczególnie niewskazana. Kancerogeny w dymie tytoniowym mogą stanowić przyczynę powstawania raka, a alkohol zmniejsza skuteczność układu odpornościowego do zwalczania zbuntowanych komórek. Istotną rolę w powstawaniu i rozwoju raka odgrywa żywność. Istnieją antyrakowe składniki pokarmowe zawarte przede wszystkim w owocach i warzywach, które znacząco redukują ryzyko rozwoju komórek nowotworowych i powstawania przerzutów. Równocześnie inne składniki żywności mogą przyspieszać te mechanizmy.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POWSTAWANIE RAKA

Zwiększona ekspozycja organizmu na czynniki warunkujące nowotwór – szczególnie te, które bezpośrednio niszczą nasze geny, odgrywa znaczącą rolę w powstawaniu raka i jest głównym powodem gwałtownego wzrostu zachorowań na raka w XX wieku.

CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE:

• palenie tytoniu,
• nadużywanie alkoholu,
• otyłość i niewłaściwa dieta,
• spaliny,
• zanieczyszczenie środowiska przez przemysł,
• przypalone lub smażone przyprawy,
• nadmierne opalanie promieniowanie.

Objawy, których nie wolno lekceważyć, mogące świadczyć o istnieniu choroby nowotworowej:

OBJAWY, KTÓORYCH NIE MOŻNA LEKCEWAŻYĆ, MOGĄCE ŚWIADCZYĆ O ISTNIENIU CHOROBY NOWOTWOROWEJ

Rak przełyku:

– trudności w połykaniu,

– utrata wagi,

– ból przy połykaniu,

Rak żołądka

– ból w nadbrzuszu,

– krwiste lub fusowate wymioty,

– smoliste stolce,

– brak apetytu,

– niechęć do mięsa,

– utrata wagi ,

– wyczuwalny guz w nadbrzuszu.

Rak jelita grubego, rak odbytnicy

– naprzemienne zaparcia i biegunki,

– świeża krew w stolcu,

– stolce ze śluzem,

– uczucie niepełnego wypróżnienia,

– stolce ołówkowate,

– niedokrwistość,

– utrata wagi .

Rak wątroby

– uczucie osłabienia/znużenia,

– utrata wagi,

– bóle w nadbrzuszu,

– powiększenie wątroby,

– żółtaczka.

Rak trzustki

– chudnięcie,

– stale utrzymujący się ból w jamie brzusznej, tępy, zmniejszający się w pozycji kolankowo-łokciowej,

– żółtaczka,

– nawracające zapalenia zakrzepowe kończyn dolnych (często po jednej stronie).

Rak krtani

– chrypka utrzymująca się ponad 1 miesiąc (szczególnie u palaczy),

– uczucie guza w tchawicy,

– krew w plwocinie.

Rak płuca, oskrzeli i tchawicy

– kaszel trwający ponad 1 miesiąc,

– duszność,

– krew w plwocinie,

– ból w klatce piersiowej,

– nawracające zapalenia dróg oddechowych.

Rak piersi

– guz w piersi,

– wyciek z brodawki (krwisty lub surowiczy),

– zmiana w wyglądzie brodawki (owrzodzenie, wciągnięcie),

– zmiany w obrębie skóry piersi (wciągnięcie, owrzodzenie, objaw „skórki pomarańczowej”.

Rak szyjki macicy

– nieregularne krwawienia, szczególnie po stosunku,

– upławy podbarwione krwią, niekiedy o nieprzyjemnym zapachu.

Rak trzonu macicy

– nieregularne krwawienia (szczególnie w okresie menopauzy lub zwłaszcza po menopauzie).

Rak jajnika

– często brak objawów,

– ból w czasie stosunku,

– uczucie pełności w dole brzucha.

Rak gruczołu krokowego

– długi okres bezobjawowy,

– objawy podobne do przerostu łagodnego prostaty:

– trudności w oddawaniu moczu,

– częste oddawanie moczu,

– krwiomocz,

– bóle kości, szczególnie okolica kręgosłupa (objawy przerzutów do kości).

Rak jądra

– guz w obrębie jądra lub najądrza,

– powiększenie jednego jądra w stosunku do drugiego,

– zapalenie najądrza,

– często współtowarzyszy ginekomastia (przerost gruczołu piersiowego),

– często przerzuty odległe są pierwszym objawem raka jądra (płuco, kręgosłup, węzły chłonne).

Rak nerki

– krwiomocz,

– bolesność okolicy lędźwiowej,

– wyczuwalny guz,

– utrata wagi,

– niedokrwistość.

Rak pęcherza moczowego

– krwiomocz,

– trudności w oddawaniu moczu.

Czerniak

– zmiany w obrębie istniejącego uprzednio znamienia:

– kształt asymetryczny, nieregularny,

– nierówny rozkład barwy,

– nierówne brzegi,

– zmiany w grubości i powierzchni zmiany,

– wielkość powyżej 6 mm,

– swędzenie,

– utrata włosków w obrębie znamienia,

– owrzodzenie, krwawienie,

– nowopowstałe znamię.

Mięsaki tkanek miękkich i kości

– wyczuwalny guz,

– ból umiejscowiony w konkretnym miejscu,

– obrzęk,

– zaburzenia czucia skórnego (zaburzenia czucia, mrowienia, inne).

Ziarnica złośliwa i chłoniaki nieziarnicze

– powiększenie węzłów chłonnych,

– gorączka,

– nocne poty,

– czasami bóle w klatce piersiowej lub jamie brzusznej po spożyciu alkoholu,

– uogólniony lub miejscowy świąd skóry,

– różne dolegliwości w obrębie jamy brzusznej.